Romatizma

Romatizma nedir?
Romatizma; haftalarca bazen aylarca süren ve orijinin bakteriden geldiği sanılan özel bir hastalıktır. Ayrıca, kalp, deri, ciğerler ve sinir sistemi gibi vücudun birçok doku ve organlarında tahrik edici etkileri de olabilir.Hastalık genellikle beş ile on beş yaşlan arasında çocuklarda görülmekte ise de, her yaşta olabilir. Romatizma birkaç yıl süreyle tekerrür etme eğilimindedir.

Romatizmanın sebebi nedir?
Romatizmanın asıl nedeni ve nasıl geldiği henüz kesin olarak bilinmemektedir. Ancak, streptokok mikrobunun getirdiği enfeksiyonlarla yakından ilgili olduğu birçok delillerle tespit edilmiştir. Romatizma, streptokok mikrobunun getirdiği boğaz ağrısı, bademcik iltihabı, kızıl hastalığı ve başka streptokok ile gelen enfeksiyonların hemen peşinden gelmektedir. Ancak, bu hastalığın gelişmesi için kişide özel bir hassasiyetin mevcut olması gerektiği sanılmaktadır.

Romatizmada irsiyet bir rol oynar mı?
Bazı ailelerde ötekilerine oranla romatizmaya fazla rastlandığı kesin olarak tespit edilmiştir. Fakat, bunun irsiyetten mi ileri geldiği veya çevre ve hayat şartlarının mı bu hastalık üzerinde etkili olduğu bilinmemektedir. Hastanın geçmiş hayatı titiz bir kontrole tâbi tutulduğu vakit, çok vakalarda bu kişinin geçmiş yıllarda romatizma çektiği anlaşılacaktır. Ancak, yine de çok hallerde bu hastanın romatizma çekmemiş olduğu da meydana çıkacaktır. Bununla beraber kalp romatizmasının karakteristik belirtileri; hasta önceden romatizma çekmemiş bile olsa, kalp romatizması teşhisini güçleştirmeyecektir.

Romatizma eklemlere ne şekilde tesir eder?
Hastalığın had derecesinde her eklem tesir altında kalabilir. Belirtiler bir veya daha fazla eklemlerin uçlarında hafif rahatsızlıktan tahammülü zor sancıya kadar değişik olabilir. Dokunmada veya hareket halinde eklemlerde rahatsızlık ve kızarıklıklar, şişkinlikler, yangılar da görülebilir ve hissedilebilir. Genellikle tesir altında kalan diz, bilek, dirsek ve ayak bilek eklemleridir. Ancak, başka herhangi bir eklem de etkilenmiş olabilir. Romatizmanın karakteristik bir özelliği “göçebe” gibi hareket etmesidir. Hastalık bir eklemde yerleştikten sonra burada iyileşebilir ve beklenmedik başka bir eklemde yeniden kendisini gösterebilir.

Romatizma kalıcı bir eklem zedelenmesi veya sakatlığı bırakır mı?
Hayır. Akut hastalık geçtikten sonra eklemler normal hallerine dönerler ve kalıcı bir durum hasıl olmaz. Tekerrür eden romatizmalar bile bir eklemi sakat bırakmakta veya zedelememektedir.

Bu hastalıktan hangi organlar devamlı zedelenmiş kalabilir?
Hastalık süresince birçok organ etkilenebileceği doğru olmakla beraber kalp dışında bütün organlar ciddî hasardan kurtulurlar.

Etkin ve akut safhasında olan romatizmanın kalp üzerindeki etkisi ne olur?
Kalp muhtelif derecelerde etkilenebilir. Bu etkilenme o kadar hafif olabilir ki, klinik bakımından bile belli olmaz veya o kadar ciddî bir alabilir ve çabucak ölüme sürükler. Neyse ki, kalbi etkileyen akut romatizmalar nadir haller olup yeni teşhis ve tedavi metotlarının gelişmesiyle de daha az rastlanmaya başlanmıştır.

Romatizmanın kalp üzerinde sonradan gelen tesirleri ne olabilir?
Tıbbî bakımdan romatizmanın kalbe en büyük etkisi kalp kapakçıkları üzerinde olmaktadır. Bu genellikle akut bir romatizmal nöbetten yıllarca sonra kendisini göstermektedir. Ancak, kalp kapakçıklarında nöbet ilk geldiği zaman meydana gelebilecek tahrik edici yara veya bereler büyük çapta yara izi ve kabuğu geriye bırakabilir. Bu yüzden kapakçıkların biçimi bozulur, zedelenir ve görevleri tam anlamıyla yapamazlar.Akut romatizmal nöbetlerin gelişlerin sayısı ne kadar sıksa, o oranda kalp kapakçıkları zedelenmiş olur.

Romatizmanın kalp kapakçıklarını zedelediği nasıl belli olur?
Tam bir muayeneden geçmek suretiyle ve gerektiği takdirde elektrokardiyografi, fluoroskopi ve X ışınları araştırması yaptırılıp sonuçların incelenmesi yoluyla.

Kalp kapakçıklarının zedelenmesinin anlam ve önemi nedir?
a. .Daha önce de belirtildiği gibi kalp kapakçıkları kalbin muhtelif bölümleri ve çıkışları arasında yerleşmiş bulunmaktadır. Görevleri kanın bir yönde akımını sağlamak ve kan akımı sisteminde kalbin en iyi şekilde vazife görmesini temin etmektir. Kalp kapakçıklarının biçimlerinin bozulması veya zedelenmesi sonucu meydana gelecek arızalarda, bozulma veya zedelenme oranına göre, ya normal ileriye doğru kan akımını engelleyecek veya bir bölümden önde bulunan bölüme kan sızıntılarına yol açacaktır. Bu iki anormal olan zedelenmiş kapakçıkta aynı zamanda meydana gelebilecektir.Bozulan kapakçıklar yüzünden kalp görevini yapabilmek için fazla çaba sarf etmek zorunluluğunda kalmaktadır. Zamanla, kalpteki bölümler genişler ve bütün organ görevli olduğu işi yapmakta gitgide başarısız olmaya başlar.

b. Zedelenmiş kalp kapakçıkları, ilâveten gelecek bakteri enfeksiyonuna kapılmaya fazlasıyla meyillidirler. Meydana gelebilecek bu komplikasyonun sonucu “endokardit”tir. Bu çok vahim bir hastalıktır ve son zamanlara kadar, bu hastalıkta ölüm oranı çok yüksek olmuştur.

c. Kalp kapakçıklarından rahatsız olan kişiler kalbin iç zarında kan pıhtılaşması olmasına meyilli olurlar. Bu pıhtılar zamanla yerlerinden kopabilirler ve kan akımı ile vücudun muhtelif kısımlarına yönelebilirler. Böylece bu pıhtılar hayatî organlara kan akımını engelleyerek geniş çapta “amboli”ye (dokuların harap olması) yol açacaktır.

d. Romatizmal kalp kapakçıkları hastalığı olan kişilerde kalp gerilmesi (kasılma) sonucu ritminde kalbin fazla hızlı veya fazla yavaş çalışması (fibrillasyon) gelişebilecektir. Bu kalbin normal çalışmasını fazlasıyla etkileyebilecek ve kalbin çalışmasına neden olabilecektir.

Bir romatizmal nöbet kaçınılmaz surette kalbi zedeler mi?
Her zaman değil.

Zedelenmiş kalp kapakçıkları düzeltilebilir mi?
Evet. Zedelenme geniş ölçüdeyse, cerrahî müdahale tavsiye edilir. Harap olmuş kapakçıklar, cerrahî müdahaleyle alınır ve yerine iyi çalışan sunî kapakçıklar yerleştirilir.

Romatizmanın tekerrür etmesi ihtimal oranları nedir?
Bugünkü tedavi metotları yürürlüğe girmeden önce, özellikle ilk nöbet küçük çocukluk çağında gelmişse,tekerrür etme oranları yaklaşık % 75′ti. İlk nöbet daha yaşlı bir kimsede olmuşsa tekerrür etme ihtimâli oranları çok daha düşüktür. Ergin yaşta gelen ilk nöbetin tekerrürüne nadiren rastlanmaktadır.

Romatizmanın muhtemel varlığını gösterebilecek belirtiler hangileridir?
a. Nedeni belirsiz nöbet.
b. Nedeni belirsiz eklem ve adale sancıları.
c. Dirsek, elin arka kısmı, ayaklarda, dizkapaklarında, kafatası, omurga ve başka kesimlerdeki kemik teşekküllerin üzerinde belirecek yumrular (Deri, genellikle bu yumruların üzerinde kalacaktır.)
d. Kora hastalığı (St. Vitus dansı).
e. Anîden gelen ve tekerrür eden burun kanamaları.
f. Tekerrür eden karın ağrıları.

www.sifahane.net